آتشكده ايسپيه مزگت

بناي ايسپيه مزگت باقيمانده يك آتشكده قديمي و بزرگ در ديناچال تالش است. تمامي نشانه هاي معماري وكاربردي آن عملكرد مذهبي اين بنا را تاييد مي كند. اين بنا دردوران پس از اسلام احتمالا بعد ازقرن سوم هجري به مسجد تبديل شد و ظاهرا تا مدتهاي مديد مورد استفاده قرار مي گرفته است. گذشته از اهميت تاريخي و معماري بنا اينكه در اطراف آن بايد شهري بزرگ وجود داشته باشد. مشغله فكري بسياري از انديشمندان در گير با اين موضوع است. بازسازي اين بنا وتعريف حريم حفاظتي و برنامه عملياتي مي تواند هويت آنرا روشن تر ساخته و مجددا زندگي را به اين محل بازگرداند.
بناي تاريخي اسپيه مزگت از دو كلمه “ايسپي “در زبان تالشي به معناي سفيد و”مزگت” در زبان اوستا به معناي مسجد تشكيل شده است. ايسپيه مزگت در دهكده كيش خاله در شمال آبادي ديناچال از آباديهاي جنوب اسالم در فاصله حدود ۲۲ كيلومتري جنوب شهر تالش واقع شده. بناي مذكور در كرانه شمالي ديناچال رود و در يك و نيم كيلومتري شرق جاده تالش – انزلي واقع است. اين بنا را مي توان يكي از شگفت انگيزترين بناهاي تاريخي گيلان دانست.